Het komt meer voor dan we denken: dingen die bijna iedereen gelooft, maar al lang door de wetenschap weerlegd zijn. Waarom blijven we zulke mythes zo hardnekkig geloven?
Er zijn verschillende factoren, zegt professor Johan Braeckman (vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap): ‘Heel basaal: als iets niet al te vergezocht klinkt en je bent niet geïnformeerd over het tegendeel, bijvoorbeeld door wetenschappelijke studies of journalisten, dan heb je de neiging om het te geloven. Mensen hebben van jongs af een sterke intuïtie van hoe de wereld in elkaar zit – dat stenen niet kunnen lopen en dieren wel, bijvoorbeeld. Als iets aan hun intuïtie beantwoordt, zullen ze het meestal geloven.’
Die intuïtie kan bovendien een handje worden geholpen. ‘Bijvoorbeeld door verhalen die intuïtief zijn én iets spannends of sexy hebben. Wat ook helpt: groepsdenken. We zijn sowieso geneigd om andere mensen te geloven, zeker als ze tot onze eigen groep behoren. De buurvrouw die zegt dat een kwakzalversmiddeltje haar heeft geholpen, geloven we vaak sneller dan een dubbelblindstudie over datzelfde middel.’
‘Verhalen worden ook sneller geloofd als ze van een bron met autoriteit komen, of een bron die zich zo voordoet. Fake-news-sites kopiëren de looks van klassieke nieuwsbronnen, precies om die autoriteit te claimen. Bovendien helpt ons geheugen niet mee: als we een verhaal lezen en we krijgen een week later een rechtzetting te zien, weten we na twee maanden niet meer hoe de vork nu juist in de steel zat, of wat de bron nu ook weer was. Dat heeft onderzoek duidelijk aangetoond. Kortom: als een verhaal niet al te vergezocht klinkt én het duwt op de juiste psychologische knoppen, is er veel kans dat het wordt geloofd en lang blijft voortleven.’
Van chocolade krijg je acné
Evelien Verhaeghe van de vakgroep Dermatologie: ‘Daar is geen enkel bewijs voor. Over het algemeen is het erg moeilijk om hard bewijsmateriaal te krijgen dat welke voeding dan ook effect heeft op acné.