Voormalig choreograaf en auteur Ish Ait Hamou gaat geen moeilijke thema’s uit de weg. Met zijn verhalen verbindt hij de harten van mensen uit alle hoeken van de samenleving, en creëert hij een platform voor dialoog en begrip. Dankzij die unieke verbindende kracht ontvangt hij een eredoctoraat van de UGent.
Al vindt hij het een hele eer, de erkenning van de UGent overvalt Ish Ait Hamou. Toch hoeft zijn eredoctoraat niet te verrassen.
“Net als onze wetenschappers verlegt Ish grenzen met zijn werk”, zegt rector Rik Van de Walle daarover. “De UGent streeft ernaar om jongeren via een universitaire opleiding voor te bereiden om actief deel uit te maken van én vorm te geven aan een samenleving in verandering. Ish Ait Hamou slaagt er vanuit diezelfde overtuiging in om moeilijke thema’s bespreekbaar te maken, zaken in beweging te zetten en geesten te laten rijpen om zo de samenleving te veranderen en te verbeteren. We verwelkomen hem met grote trots in onze UGent-gemeenschap.”
Moeilijke thema’s
Voor Ish is het nochtans geen bewuste keuze moeilijke thema’s aan te kaarten. “Ik probeer gewoon het menselijke gedrag te verklaren”, vindt hij. “Dat is wat ik doe, en het is wie ik ben.” Hij schrijft dat toe aan de omgeving waarin hij opgroeide: “Als jongste in een groot gezin heb ik geleerd anderen te observeren.”
Tegelijkertijd komt het doordat hij, als deel van een minderheid, altijd heel veel vragen voorgeschoteld kreeg. “Je ziet de wereld op een andere manier”, legt hij uit. “Niet dat anderen minder moeilijkheden hebben”, haast hij zich eraan toe te voegen. “Het triggert mij in elk geval om op zoek te gaan naar antwoorden. Waarom gedragen mensen zich zo tegenover mij, waarom gedraag ik me zo tegenover hen?”
Lelijkheid als verbindende factor
Dat hij in zijn werk gevoelige onderwerpen aankaart, is dus een logisch gevolg van die zoektocht. Want hij schrijft niet over die thema’s zélf, maar over de gevoelens die ermee gepaard gaan. Ish: “In mijn essay ‘De theorie van de 1 of 2’, bijvoorbeeld, probeer ik niet uit te leggen dat er discriminatie of verdoken racisme is, want dat weet iedereen. Nee, ik probeer mezelf bloot te stellen, en praat over de gevoelens waarmee ik worstel.”
Daar zit voor Ish dé sleutel tot verbinding. “Ik voel me pas écht verbonden met anderen sinds ik mezelf zo goed ken. Daarvoor moet je de confrontatie met jezelf durven aangaan. Wees eerlijk over je mindere kanten, accepteer je tekortkomingen. Mij geeft het rust te beseffen dat ik niet perfect ben. Dat fouten maken mag. Want hoe makkelijk het ook is te verbinden in schoonheid, onze lelijkheid verbindt veel meer.”
“Want, geef toe: wie herkent zich niet af en toe in de lelijke kantjes van iemand anders”, vervolgt hij. “Dan hoor je over een fout die iemand begaat, en denk je stiekem bij jezelf ‘ik heb dat wellicht ook al eens gedaan’. Als je dát durft toegeven, en jezelf confronteert met je eigen fouten, kan je veel duurzamer verbinden met anderen.”
Leren luisteren en elkaar begrijpen
Het ideale medium om jezelf te ontdekken, vindt Ish, is literatuur. “Het is een veilige omgeving om de confrontatie met je emoties aan te gaan. Terwijl je leest, mag je voelen wat je wil. Niemand veroordeelt je gevoelens. Tegelijkertijd kan een boek je op een heel onverwachte manier confronteren met mensen waarvoor je in het dagelijkse leven geen empathie voelt.”
Het is exact wat hij met zijn verhalen doet: leefwerelden verbinden. In een tijd van polarisatie en verdeeldheid is dat extra bijzonder. Maar het is net belangrijker dan ooit om te leren luisteren naar elkaar en te proberen elkaar te begrijpen, zegt Ish: “Het is zo jammer dat we bang zijn om verkeerde dingen te zeggen, en dat we de confrontatie soms niet durven aangaan. In de Marokkaanse cultuur hebben we daar een mooi woord voor: nia. Goede bedoelingen. Onderschat de kracht niet van goede bedoelingen. Die zijn een bindmiddel. Maak je dan geen zorgen om iets verkeerd te zeggen: ongelukkige woorden worden je vergeven als je start vanuit goede bedoelingen. Het zou heel jammer zijn als je uit angst om iets verkeerd te zeggen moeilijke onderwerpen uit de weg zou gaan. Als je een ongemakkelijk gesprek kan omvormen naar een gesprek waarbij iedereen zich comfortabel voelt, is dat toch fantastisch?"
Ish gaat die confrontatie aan met zijn lezers, zowel in zijn boeken als tijdens lezingen. “Soms herkennen mensen die op het eerste gezicht helemaal anders zijn zich toch in mijn verhalen. Het zijn die raakvlakken die we moeten opzoeken. Want die zijn er, tussen alle verschillende gemeenschappen. Onze kern is universeel. Maar om die parallellen te vinden, moet je met openheid naar de verhalen van anderen luisteren.”
Aan de vooravond van Dies Natalis, op donderdagavond 21 maart, gaat Ish Ait Hamou in dialoog met UGent’ers over zijn laatste werk: zijn ‘Theorie van de 1 of 2’. Een essay over identiteit, benauwdheid, onderlinge afgunst en de Marokkaanse gemeenschap. De theorie wordt die avond door enkele studenten ook geïnterpreteerd in een kunstvorm.
Foto's: Jef Boes
Lees ook
Wat het web nu nodig heeft, volgens eredoctor Sir Tim Berners-Lee
Met recht en rede kan je zeggen dat Sir Tim Berners-Lee de wereld veranderde, toen hij 32 jaar geleden het wereldwijde web bedacht. En zijn werk is lang niet klaar, want hij wil een tussentijdse correctie van het web. Een absolute noodzakelijkheid, zo noemt hij het zelf, waar hij samen met onder meer UGent’er Ruben Verborgh aan werkt.
De man die de hommel wil redden (en ons inspireert hetzelfde te doen)
Hommeldokter Dave Goulson zet zich al jaren in om de met uitsterven bedreigde hommel te redden. Pionierswerk, dat hem een eredoctoraat aan de UGent en lof van zijn promotor professor Guy Smagghe oplevert: “De interesse in bijen en hommels is internationaal gegroeid en dat is voor een stuk aan hem te danken.”
Is de bescherming van het milieu een mensenrecht? De strijd van eredoctor John H. Knox
Meer frequente milieurampen door de klimaatverandering, plant- en diersoorten die verdwijnen, ecosystemen die verstoord raken. Het zijn milieuproblemen, maar steeds vaker vormen ze een bedreiging voor de mensenrechten, zoals het recht op gezondheid of zelfs het recht op leven. Het roept de vraag op of het recht op een gezond leefmilieu eigenlijk een mensenrecht is.
Over het raakvlak tussen de academische en culturele wereld
UGent-rector Rik Van de Walle herinnert zich nog levendig hoezeer hij onder de indruk was van La Reprise van Milo Rau, creatief directeur van NTGent. "Vanaf dat moment was ik ervan overtuigd dat we Milo ooit een eredoctoraat moesten geven. Iedereen die ik erover aansprak, was dat idee genegen en dus is het een pak sneller gegaan dan verwacht."*
