Zo’n tien procent van de bevolking heeft er last van: spierwitte vingers als het koud is. Soms enkel de vingertoppen, bij anderen slechts bepaalde vingers. Van zodra je terug in de warmte komt, maakt de verkleuring plaats voor jeuk. Het beestje heeft een naam: het fenomeen van Raynaud. Gelukkig is het (in de meeste gevallen) niets om je zorgen over te maken.
“Ik heb er zelf helaas ook last van”, zegt professor Vanessa Smith. Ze is hoofddocent reumatologie aan de UGent en leidt de Systeemsclerose-unit van het UZ Gent. Zijzelf, haar moeder én haar dochter hebben het fenomeen van Raynaud. Vingers die bij koud weer plots verkleuren. Spierwit, terwijl de rest van de hand normaal blijft. Of soms zelfs blauw of paars.
Geen bloed meer in de vingers
Waar komt die plotse verkleuring vandaan? “Bij koude prikkels nijpen de bloedvaatjes in de vingers samen. Daardoor kan er geen bloed meer naar de vingers stromen en worden ze spierwit”, legt professor Smith uit. “Van zodra je opnieuw in de warmte komt, kan het bloed weer stromen en worden je vingers plots knalrood en tintelen en jeuken ze heel hard. Dat is niet alleen vervelend, maar het kan ook beangstigend zijn voor mensen die voor het eerst zo’n aanval krijgen.”
Zorgen hoef je je niet te maken. “Meestal is er geen onderliggende oorzaak en spreken we van een primaire vorm van het fenomeen van Raynaud, een soort overgevoeligheid aan koude. Best vervelend, maar gelukkig kan het geen kwaad.”
“Ik heb er zelf helaas ook last van”, zegt professor Vanessa Smith. Zijzelf, haar moeder én haar dochter hebben het fenomeen van Raynaud. Vingers die bij koud weer plots verkleuren.
Wat je zelf kan doen
Hoe het komt dat de ene persoon er wel last van heeft en de andere niet? “Het zit vaak in de familie, maar ook mensen die medicatie nemen tegen een hoge bloeddruk lopen meer kans om het fenomeen van Raynaud te krijgen, net als mensen die bijvoorbeeld een trauma aan de vingers hebben gehad. Maar het kan ook met je beroep te maken hebben. Als je vaak met een drilboor werkt bijvoorbeeld, maak je er meer kans op.”
Gelukkig kun je — als je last hebt van het fenomeen van Raynaud — ook vermijden dat je een aanval krijgt. “Het beste dat je kan doen is vermijden dat je koud krijgt. Ga in de winter niet naar buiten in een T-shirt en koop goede handschoenen.”
“Bij koude prikkels nijpen de bloedvaatjes in de vingers samen. Daardoor kan er geen bloed meer naar de vingers stromen en worden ze spierwit”, legt professor Smith uit.
Onderliggende aandoening
Gevaarlijk is die primaire vorm niet, maar in bepaalde gevallen kunnen verkleurde vingers ook wijzen op een onderliggende ziekte. “In dat geval spreken we van een secundaire vorm van Raynaud en kan er een onderliggende immunologische of reumatologische aandoening zijn, zoals systeemsclerose.”
Systeemsclerose is een zeldzame en chronische reumatische aandoening. 1 op de 10.000 personen heeft de ziekte. “Het kan niet alleen de huid, maar ook de organen aantasten. In sommige gevallen is het dus ook dodelijk”, waarschuwt professor Smith, die de ziekte onderzoekt.
Gelukkig is systeemsclerose heel zeldzaam en relatief makkelijk op te sporen. “Met een nagelriemonderzoek — ook wel capillaroscopie — kunnen we zien of de bloedvaten geen afwijkende vorm hebben. Als ze eruitzien als een kam, is de doorbloeding goed. Wijkt de vorm af? Dan bestaat de kans dat systeemsclerose de bloedvaten heeft aangetast.”
Handschoenen in de aanslag
Nu de temperaturen dalen, halen mensen met het fenomeen van Raynaud maar beter hun handschoenen van onder het stof. “Het moet daarom niet eens vriezen. Ook bij temperaturen tussen de tien en de vijftien graden draag je beter al handschoenen om te vermijden dat je een aanval krijgt.”
Als gewone handschoenen onvoldoende helpen, kan je opteren voor elektrisch verwarmde handschoenen. “Die kunnen zelfs de toppen van je vingers lekker warm houden.” En zo verdwijnen ook de witte vingers als sneeuw voor de zon.
Lees ook
Hoe kleine zebravissen de wetenschap vooruithelpen
Met 15.000 zijn ze, de zebravissen in de Core Zebrafish Facility Ghent op de site van UZ Gent. Ze worden er in de beste omstandigheden gekoesterd en verzorgd als proefdier door de onderzoekers van het Centrum Medische Genetica.
Hoe wetenschap ons kan helpen om muggen weg te houden
Ben je die jeukende muggenbeten ook beu? UGent-onderzoekers bestrijden muggen met wetenschap, en werken aan een product dat muggen verjaagt met bacteriën.
Zo vermijd je parasieten op reis
Vakantie! Je kijkt al uit naar al de heerlijke dingen die je gaat eten op reis, maar wacht … Kan je zomaar om het even wat eten? “Er zijn toch een aantal voedingswaren waar je wat voorzichtig mee moet zijn.” Professor Sarah Gabriël vertelt ons hoe je kan vermijden dat je parasieten terug mee naar huis neemt.
Revolutie in de plastische chirurgie: menselijk weefsel rolt uit de printer
Nieuwe stukjes bot, spier, huid of vet maken met een 3D-printer om letsels te genezen. Klinkt futuristisch? Vandaag worden de eerste stappen al gezet! We spraken met plastisch chirurg en professor Phillip Blondeel over zijn onderzoek naar tissue engineering.
