Een recente studie naar de ziekte van Parkinson toont aan dat een stoelgangtransplantatie een waardevolle nieuwe behandeling kan zijn. “Het biedt een potentieel veilige, doeltreffende en kostenefficiënte manier om de symptomen en de levenskwaliteit van miljoenen mensen te verbeteren. Een ‘bacteriepil’ zou de stoelgangtransplantatie misschien wel vervangen. Maar er is meer onderzoek nodig.”
Samenvatting
- Een nieuwe klinische studie toont aan dat stoelgangtransplantaties een positief effect hebben op de symptomen van de ziekte van Parkinson.
- Dat komt omdat we de oorzaak van parkinson ook in de darmen moeten zoeken en niet enkel in de hersenen.
- Op termijn hopen de onderzoekers een ‘bacteriepil’ te maken, die de symptomen van parkinson kan verminderen.
Steeds meer mensen krijgen de ziekte van Parkinson, een neurodegeneratieve ziekte waardoor zenuwcellen in de hersenen langzaam afsterven. Hoewel we het vooral kennen als een ouderdomsziekte – de kans op de ziekte stijgt met de leeftijd – treft het vaak jongere mensen onder de vijftig jaar.
Er zijn nog bijzonder veel vraagtekens rond de ziekte. Op de vraag naar de oorzaak is bijvoorbeeld nog geen sluitend antwoord. Wetenschappers denken nu meer en meer aan combinaties van genetische risicofactoren en omgevingsfactoren, zoals voeding. Een ontdekking die in die richting wijst, is dat het microbioom van de darmen bij parkinsonpatiënten anders is dan die van niet-patiënten. Als je dat microbioom – via een stoelgangtransplantatie – vervangt door een gezond microbioom, krijg je veelbelovende resultaten.
Dat is exact wat professoren Roosmarijn Vandenbroucke en Patrick Santens in een klinische studie hebben getest. De resultaten kunnen – na nieuw onderzoek – zelfs leiden tot de ontwikkeling van een ‘bacteriepil’ of een andere therapie die makkelijker en minder ingrijpend is dan een stoelgangtransplantatie.
Wat hebben jullie precies onderzocht?
Professor Roosmarijn Vandenbroucke: “We hebben een klinische studie uitgevoerd waarbij patiënten een stoelgangtransplantatie ondergingen. Een deel van de parkinsonpatiënten kreeg de stoelgang van gezonde donoren, een ander deel kreeg een placebo. Na een jaar hebben we de evolutie van de typische symptomen van parkinson onderzocht bij de beide doelgroepen. Daaruit bleek dat de patiënten die een stoelgangtransplantatie met de stoelgang van een gezonde donor kregen, een significante verbetering vertoonden in vergelijking met de placebogroep.”
Weten jullie of dat een langdurig effect heeft?
Professor Patrick Santens: “De verbetering van de motorische symptomen ging in stijgende lijn. De laatste maanden was die met andere woorden nog beter dan toen we dezelfde testen deden een half jaar na de transplantatie. Dat kan wijzen op een langdurig effect, maar er is meer onderzoek nodig om te weten of de behandeling ook de progressie van de ziekte vertraagt.”
Parkinson is dus geen kwestie van louter ouder wordende hersenen?
Professor Santens: “We vermoeden dat een aantal omgevingsfactoren, zoals bijvoorbeeld voeding, een belangrijke rol spelen. Dat toont aan dat we verder moeten gaan dan puur hersenonderzoek om de ziekte te begrijpen. Dat is een voortschrijdend inzicht in de wetenschap. Tot vijftien jaar geleden keken we vrijwel uitsluitend naar de hersenen, nu kijken we veel breder.”
Naar voedingsstoffen, en bijgevolg dus ook naar de darmen?
Professor Santens: “Er is al heel wat onderzoek geweest dat uitwijst dat er een link is tussen de darmen en de hersenen. Dat geldt ook voor de ziekte van Parkinson. Het microbioom bij die patiënten is anders dan bij gezonde personen.”
Professor Vandenbroucke: “Alleen weten we niet waarom een microbioom is zoals het is en hoe het verandert. Bij parkinsonpatiënten werken de darmen trager en dat op zich heeft al mogelijk een invloed op microbiële samenstelling.”
Hoe komt het dat er nog zoveel onbekend is over parkinson?
Professor Santens: “Parkinson wordt nog te vaak gezien als een ouderdomsziekte, waardoor men het onbewust minder erg vindt. Alleen is dat niet altijd het geval. Hoewel de meeste mensen met parkinson hun eerste symptomen krijgen rond de leeftijd van zestig, zien we een toename in de groep van jonge parkinsonpatiënten. Zo zag ik onlangs nog een patiënt die nu 45 jaar is en al tien jaar de ziekte heeft. Dat zijn mensen die een actief leven hebben en volop in het beroepsleven staan. De impact op hen en hun omgeving mag je niet onderschatten. Het is dus fout om het te klasseren als ouderdomsgerelateerde ziekte.”
Is er, gezien het stijgende aantal gevallen, meer aandacht voor de ziekte?
Professor Santens: “Het blijft relatief beperkt, dat zie je ook in de beperkte middelen die we hebben. Vaak gaat het grote geld naar andere domeinen, die de steun uiteraard ook nodig hebben, maar het aandeel van middelen dat naar parkinson gaat is bedroevend laag. Nochtans is de impact van de ziekte op de maatschappij gigantisch.”
De klinische studie van professoren Roosmarijn Vandenbroucke en Patrick Santens werd gesteund door het Fonds Parkinsononderzoek van de UGent. “De kosten die gepaard gaan met zo’n onderzoek zijn gigantisch. Zonder het fonds hadden we er zelfs niet mee kunnen starten.”
Wil je meer weten over de werking van het fonds? Neem dan kijkje op de pagina van het fonds. Wil je graag meteen een gift doen aan het Fonds Parkinsononderzoek? Ga dan naar het donatieformulier of stort op het rekeningnummer BE26 3900 9658 0329, met mededeling ‘Fonds Parkinson’. Je gift is fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro op jaarbasis.
Roosmarijn Vandenbroucke, professor aan de vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie aan de faculteit Wetenschappen, groepsleider aan het VIB Center for Inflammation Research.
Patrick Santens, professor aan de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen en neuroloog in het UZ Gent, gespecialiseerd in bewegingsstoornissen.
Lees ook
Hoe kleine zebravissen de wetenschap vooruithelpen
Met 15.000 zijn ze, de zebravissen in de Core Zebrafish Facility Ghent op de site van UZ Gent. Ze worden er in de beste omstandigheden gekoesterd en verzorgd als proefdier door de onderzoekers van het Centrum Medische Genetica.
UGent en spelers in de kinderopvang slaan de handen in elkaar voor een betere kinderopvang
De komende vier jaar loopt er via de Leerstoel Kinderopvang een onderzoek aan de UGent naar de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang in Vlaanderen. Het onderzoek komt er door een unieke samenwerking van belangrijke private en publieke spelers in de kinderopvang.
“Studenten geneeskunde oefenen op levensechte modellen dankzij testament van huisarts”
Hoe voelt een vergrote prostaat aan? Of een knobbeltje in de borst? En hoe leg je een urinesonde aan? Dankzij de nalatenschap van een huisarts kunnen studenten geneeskunde ook zonder echte patiënten hun vaardigheden oefenen in een gloednieuw zelfleerstation.
Hoe het testament van een huisarts studenten geneeskunde helpt
Guy De Cloedt, UGent-alumnus en voormalig huisarts in Gent, overleed twee jaar geleden onverwacht aan een infectie. Met zijn nalatenschap werd een fonds opgericht dat het skillslab van de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen ondersteunt. Dokters in spe kunnen zo hun medische vaardigheden beter oefenen.
