We doen het allemaal wel eens, gedachteloos cookies aanvaarden als we een website bezoeken. Dat lijkt vrij onschuldig, maar is het niet. Het is zelfs ronduit gevaarlijk, aldus mensenrechtenspecialist professor Joe Cannataci. Voor zijn uitzonderlijke bijdrage aan de bescherming van het recht op privacy reikt de UGent hem de Leerstoel Amnesty International uit.
Wat komen techbedrijven te weten als je op ‘akkoord’ klikt?
Joe Cannataci: “Van zodra je dat doet, kunnen sommige bedrijven en de organisaties die data van hen kopen, zien en volgen wat je online doet. Big Brother is watching you, maar dan echt. Onze persoonlijke data zijn van onschatbare waarde voor bedrijven. Ze maken het websitebezoekers bewust heel makkelijk om toestemming te geven, omdat ze weten dat veel mensen niet exact weten waarmee ze akkoord gaan. Soms hoor je ook het argument: ‘ik heb niets te verbergen’. Maar mensen beseffen niet dat ze zich zo kwetsbaar maken voor allerlei vormen van manipulatie. Van zodra we toestemming geven om onze data te gebruiken, weten we vaak niet wat er verder mee gebeurt. Stel, je doet online een DNA-test om te weten van wie je afstamt, en je geeft daarbij toestemming om je data te gebruiken. Dat bedrijven met jouw meest persoonlijke informatie veel geld verdienen, daar denk je niet aan als je op ‘akkoord’ klikt.”
Waarom is het zo interessant voor bedrijven om ons te volgen?
“It’s all about the money. Door een inzicht te krijgen in ons profiel en die data te verkopen, kunnen de kopers van data onze keuzes beïnvloeden. Vooral dan commerciële en politieke keuzes. Die beïnvloeding kan pure manipulatie zijn, omdat degenen die de data kopen ons enkel voorschotelen wat ze denken wat we willen horen of zien. Propaganda is op zich niet nieuw, het gebeurde al in het Oude Testament (lacht). Maar via die data krijgen bedrijven en politici vandaag een zeer gedetailleerd beeld van hun klanten of kiezers. Zo kunnen ze hun manipulatieve boodschappen nog effectiever verspreiden.”
En dat is gevaarlijk.
“Als je enkel nog informatie ziet of hoort die je wil zien, dan beland je in een echokamer. Je komt niet meer in contact met andere meningen of perspectieven. Dat legt het kritisch denken aan banden en versterkt de polarisering. Het gebrek aan uitwisseling van ideeën is een gevaar voor onze democratie. Het fnuikt ons recht op vrijheid van gedachten en vrijheid van meningsuiting, het tast onze autonomie aan. Niemand vindt het toch leuk om gemanipuleerd te worden?
Om deze cruciale mensenrechten beter te beschermen, moeten we ook onze privacy online beter beschermen. Iedereen heeft het recht om persoonlijke informatie voor zichzelf te houden, of te delen. Dat moet je zelf kunnen kiezen. Maar als je op ‘toestaan’ klikt, dan kan je die keuzes over wat je deelt en met wie je het deelt, meestal niet meer maken.”
Hoe komt het dat we zo makkelijk onze privacy opgeven?
“Iedereen – of toch bijna iedereen – heeft een prijs, en daar spelen vele bedrijven handig op in. Of misschien vind je het net handig om benaderd te worden met boodschappen die matchen met je interesses. Of wil je geen moeite doen om elke keer opnieuw je privacysettings in te stellen. Op die gebruiksvriendelijkheid en gemakzucht spelen de bedrijven in, omdat ze perfect weten hoe de menselijke psyche werkt. We zoeken altijd naar de weg van de minste weerstand, en dat is meestal één keer klikken zonder gedoe. We vinden onze privacy belangrijk, tot we online gaan.”
Moeten bedrijven wettelijk onze data niet beschermen?
Alle databeschermingswetten ten spijt, is het op het internet nog altijd een beetje het Wilde Westen. Sommige bedrijven bieden een optie om met één klik alle cookies te weigeren, maar veel bedrijven doen dat niet. Om ze wel te kunnen weigeren laten ze je eerst verschillende stappen doen, wat veel gebruikers ontmoedigt en hen aanmoedigt om toch op ‘Akkoord’ te klikken. Laat je niet misleiden door de rookgordijnen die vele bedrijven optrekken, vanuit het mom dat ze jouw privacy helpen beschermen. Want er zit uiteraard een strategie achter die lange en ingewikkelde privacyregels op websites waarmee je vaak akkoord moet gaan. Geen mens op aarde, tenzij je een datawetenschapper of IT-jurist bent, weet precies waarmee ze akkoord gaan. Gebruikers worden jammer genoeg al te vaak bedot om (een deel van) hun privacy op te geven. Is het fair om je websitebezoekers zo te behandelen? Het antwoord lijkt me duidelijk.”
Wat kunnen we dan zelf wel doen?
“Heel simpel: zeg gewoon nee. Ga niet akkoord, stem niet in, accepteer geen cookies, … Het vraagt wat meer moeite, maar het is die extra minuut van je tijd waard.”
Wil je meer weten over het recht op privacy? Joe Cannataci zal de Amnesty International Leerstoel ontvangen op dinsdag 26 maart 2024 in kunstencentrum VIERNULVIER in Gent. In zijn lezing zal Cannataci enkele aspecten van het fundamentele recht op privacy verkennen.
Lees ook
Zes tips voor een gezonde schermtijd (bij kinderen en jongeren)
Schermen zijn alomtegenwoordig in het leven van onze jongeren. Hoeveel zorgen moeten we ons daarover maken? Professor Mariek Vanden Abeele (imec-mict-UGent) analyseert de lasten en lusten van digitale verbondenheid bij jongeren, en vertelt ons hoe we kunnen waken over een gezonde schermtijd.
UGent leidt straks de taaltechnologen van de toekomst op
Vanaf het nieuwe academiejaar kan je aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte kiezen voor een opleidingstraject tot taaltechnoloog. Een gegeerd profiel op de arbeidsmarkt, zo blijkt.
Wat is Artificiële Intelligentie nu eigenlijk en wat brengt de toekomst?
Het AI-tijdperk lijkt aangebroken. Als een lawine donderen de AI-platformen en -toepassingen over ons heen. Tijd om even stil te staan bij wát AI nu eigenlijk is. Hoe definiëren we het? Waar komt het vandaan? En: wat brengt de toekomst?
Met deze 5 termen kan je meepraten over Artificiële Intelligentie
Artificiële intelligentie (AI) is alomtegenwoordig.Toch blijft het een complex verhaal. Om wat extra helderheid te brengen in de stroom aan nieuwsberichten over AI: enkele belangrijke termen uitgelegd.
