Mogelijk lees je dit artikel omdat het in de tijdlijn van je social media kwam opduiken. De vraag is dan: heb je recent nog artikels over algoritmes gelezen? Zo ja, dan heeft dat algoritme zijn werk gedaan.
Het wereldwijde web heeft ons een ongekende toegang tot kennis gegeven. We kunnen in principe àlles te weten komen, via enkele clicks. Gek genoeg dreigt ons wereldbeeld net te vernauwen door wat we allemaal opzoeken op het internet. De boosdoener: het algoritme.
Verkopen aan adverteerders
Socialemediaplatformen en zoekmachines liggen aan de basis. En dan vooral de bedrijven erachter. “Hun businessmodel draait op algoritmes.” zegt Pieter Heyvaert, postdoctoraal onderzoeker bij IDLab van imec en de UGent. Kort gezegd: ze gebruiken de algoritmes om bij te houden wat jou interesseert, zodat ze die informatie aan bijvoorbeeld adverteerders kunnen verkopen. Als je zoekt op een bepaalde reisbestemming, krijg je nadien waarschijnlijk advertenties te zien van die locatie.
Maar daar ligt niet het grootste probleem. De algoritmes zijn zo gemaakt dat ze je informatie aanbieden die aansluit bij wat jou interesseert. Op die manier ‘binden’ platformen je aan hen: je krijgt onderwerpen voorgeschoteld die je aandacht moeten vasthouden. “Als je een video over een bepaald topic volledig bekijkt, dan vergelijkt een algoritme dat met andere mensen die de video hebben bekeken. Heeft die groep nog een andere video leuk gevonden, dan zal het algoritme oordelen dat jij die tweede video ook leuk zult vinden en komt hij in je tijdlijn”, aldus Heyvaert nog.
Openingscollege
Op maandag 11 oktober zorgde wetenschapsfilosoof Maarten Boudry voor inzicht in complotdenken tijdens zijn openingscollege in het kader van de leerstoel Etienne Vermeersch.
Complotdenken
En dat is een voedingsbodem voor complotdenken. Het versterkt namelijk één van de klassieke denkfouten die maken dat we zo gevoelig zijn voor complottheorieën: het bevestigingsvooroordeel. “Mensen vinden sneller bevestiging van wat ze al denken dan stil te staan bij zaken die het weerleggen”, zegt wetenschapsfilosoof Massimiliano Simons daarover. Anders gezegd: de algoritmes ‘sturen’ jou artikels die aansluiten bij de overtuiging die je vormde op basis van eerdere artikels.
De Facebooks en Googles van deze wereld mogen met een beschuldigende vinger gewezen worden. Maar ze zijn lang niet alleen. Ook nieuwsmedia werken volgens dat principe. “De huidige algoritmes van nieuwssites werken op basis van commerciële criteria: populariteit en interesses. Ze houden geen rekening met de nieuwsinhoud. De kans is dan ook klein dat ze je artikels voorschotelen die het tegengestelde beweren van meningen die je vaak leest”, vertelt Glen Goris, onderzoeker bij imec-mict-UGent en betrokken bij het project NewsDNA, dat erop gericht is om een nieuw algoritme te ontwikkelen voor meer nieuwsdiversiteit.
Zijn we dan onherroepelijk veroordeeld tot algoritmes, of valt er toch iets tegen te doen. Pieter Heyvaert zet een aantal tips op een rijtje die kunnen helpen:
- Log uit: “Van zodra je ergens inlogt, wordt er data verzameld. Log je in op YouTube, dan houdt YouTube bij wat je bekijkt, welke video’s je leuk vindt, waar je commentaar op geeft,... Daaruit kunnen ze heel gemakkelijk afleiden wat je interesseert. Het nadeel van uitloggen: je hebt geen persoonlijke instellingen of voorkeuren die je kan opslaan.”
- Weg met cookies: “Browsers kunnen cookies opslaan op je computer, kleine ‘kruimeltjes’ met data. Zo kunnen ze volgen wat je doet. Geen cookies, betekent dus ook geen data. Er bestaan plugins voor browsers die de cookies om de zoveel tijd verwijderen.”
- Surf incognito: “Incognito verzamel je geen cookies en ben je ook niet ingelogd. Ook hier geldt: je kan geen persoonlijke voorkeuren bewaren, dus je moet zelf afwegen hoe ver je daarin gaat. De browser verzamelt nog steeds cookies, maar eens je het incognitovenster sluit zijn die cookies weg.”
- Denk kritisch na: “Dat moet je altijd blijven doen. Zie je plots veel artikels over één bepaald onderwerp, dan moet je je afvragen of dat wel klopt. Zo kan je detecteren of je in een ‘informatiebubbel’ zit.”
Lees ook
Schuilt in ieder van ons een complotdenker?
Er lijkt een hoogconjunctuur voor complotdenken aan de gang te zijn. Zo’n nieuwe ziekte die uit het niets opduikt, met zoveel doden als gevolg? Dat moét wel een samenzwering zijn, aldus velen. Het internet werd en wordt dan ook overspoeld met allerlei complottheorieën. Dat brengt ons tot de vraag: waarom geloven mensen in de meest onwaarschijnlijke verhalen en waarom vinden we dat een probleem?
Maarten Boudry focust op complotdenken in openingscollege
Complottheorieën tieren welig op het internet, en zijn niet altijd onschuldig. In zijn tweede openingscollege als houder van de leerstoel ‘Etienne Vermeersch’ gaat wetenschapsfilosoof Maarten Boudry dieper in op de valkuilen van complotdenken.
