Zorgwekkend nieuws uit de Verenigde Staten. Daar is het vogelgriepvirus overgegaan van vogels op runderen, en zelfs op een mens. De WHO verklaarde ondertussen al dat het bezorgd is over de situatie.
Maar hoe zit het bij ons? We stelden onze vragen aan professor Jeroen Dewulf, epidemioloog aan de faculteit Diergeneeskunde.
Jeroen, hoe zit het precies met de vogelgriep? Wat is de situatie vandaag (april 2024)?
“In België, en bij uitbreiding in West-Europa, is het redelijk rustig momenteel. Dat betekent natuurlijk niet dat het virus weg is. Het circuleert nog en kan dus op elk moment terug uitbreken. Ook in de Verenigde Staten vallen de besmettingen bij vogels op zich wel mee, maar de grote bezorgdheid is dat het virus daar recent is overgesprongen op runderen. We gingen er altijd vanuit dat die dieren zo goed als niet gevoelig zijn voor het H5N1-vogelgriepvirus. Maar dat klopt blijkbaar niet meer. We zien ook dat runderen anders reageren op de ziekte. Ze krijgen uierontstekingen in plaats van dat het virus de longen aantast. Het zijn die atypische zaken die toch wel wat zorgen baren.”
Onlangs is in de VS ook een mens besmet geraakt, hoe is dat kunnen gebeuren?
“Het virus is overgegaan op een veehouder die nauw contact had met de geïnfecteerde runderen. Hoe de overdracht heeft plaatsgevonden is nog steeds niet volledig duidelijk. Gelukkig is de veehouder maar mild ziek geweest en intussen genezen. Toch is dit een belangrijk event, want het virus maakt hier opnieuw een sprong op een nieuwe diersoort, de mens. Dat is niet zo’n goed nieuws, want iedere sprong naar een andere diersoort kan erop wijzen dat het virus veranderd is of houdt het risico op zo’n mutatie in. Dat maakt het onvoorspelbaarder. Er zijn trouwens ook katten besmet geraakt. Die hadden rauwe melk van een besmette koe gedronken. Ook dat is nieuw.”
Dit gebeurt allemaal over de plas, moeten wij ons zorgen maken?
“Voorlopig niet. Maar het virus past zich makkelijk aan. We kunnen dus niet uitsluiten dat het bij ons ook niet een sprong kan maken. We moeten zo snel mogelijk begrijpen wat er aan de hand is in de VS, zodat we de nodige voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. We vragen dierenartsen nu om extra waakzaam te zijn als ze koeien met chronische uierontstekingen zien, en om in dat geval stalen te nemen.”
“Voor alle duidelijkheid, de melk die wij drinken is gepasteuriseerd en bijgevolg volledig veilig. Mocht het virus aanwezig zijn bij runderen in België, dan wordt het virus gedood tijdens de UHT-bewerking. Je moet wel opletten met rauwe melk, maar dat is sowieso niet nieuw.”
Welke maatregelen nemen we in België?
“Er is een tijdje een ophokplicht geweest voor pluimvee, maar aangezien we veel minder gevallen zien de laatste weken, is die sinds kort opgeheven. Er is wel een continu monitoringsysteem. Als er dode wilde vogels gevonden worden, worden die onderzocht op vogelgriep. Dat gebeurt door een autopsie en door virologisch en serologisch onderzoek (red. onderzoek naar antigenen of antistoffen in het bloed).”
“Vogelgriep is ook een aangifteplichtige ziekte. Als pluimveehouders of dierenartsen een grote sterfte zien, zijn ze verplicht om dat te melden. Zo kunnen uitbraken snel gedetecteerd en onder controle gehouden worden.”
Mocht er zich nu toch een grote uitbraak voordoen, hoe zijn we daarop voorbereid?
“Door die continue monitoring zien we infectiehaarden snel opduiken. Zo kunnen we verspreiding naar andere pluimveebedrijven zoveel mogelijk vermijden. Ten tweede hebben we ook een goed bestrijdingssysteem. Een besmet bedrijf wordt dan helemaal geïsoleerd en er wordt een bufferzone rond opgesteld waarbinnen geen dieren mogen verplaatst worden.
“De laatste jaren zetten we ook erg in op bioveiligheid met preventieve maatregelen. Dat gaat dan over het reinigen en ontsmetten van transportvoertuigen. Allerlei hygiënische maatregelen voor de bezoekers van die bedrijven, de dierenartsen, de werknemers enzovoort. En dat lijkt zijn vruchten af te werpen aangezien we voorlopig geen massale verspreiding tussen pluimveebedrijven meer zien.”
“Het laatste nieuwe bestrijdingsmiddel is vaccinatie. In Frankrijk is men begonnen met het vaccineren van eenden en ganzen. Dat is niet zo evident, maar de resultaten zijn bemoedigend. Ook wij gaan daar wetenschappelijk veel uit kunnen leren.”
Conclusie?
In België hoeven we ons voorlopig geen zorgen te maken. Doordat onderzoekers nu een aantal nieuwigheden vaststellen bij het virus, wordt de situatie in de VS op de voet gevolgd. Voorlopig is er nog geen verklaring voor hoe de runderen daar besmet geraken. Amerikaanse wetenschappers zoeken dat momenteel uit en ook in België lopen de nodige studies. Jeroen verwacht in de komende weken meer nieuws, zodat ook wij ons kunnen voorbereiden mocht het virus bij ons de sprong wagen op andere diersoorten.
Jeroen Dewulf is professor aan de faculteit Diergeneeskunde van de UGent. Hij heeft een brede expertise op het gebied van veterinaire epidemiologie, met een focus op de controle van infectieziekten in de veehouderij. Zijn onderzoek richt zich onder andere op het verbeteren van de gezondheid van dieren, het verminderen van antibioticagebruik in de veehouderij en het verbeteren van de voedselveiligheid.
Lees ook
Hoe kleine zebravissen de wetenschap vooruithelpen
Met 15.000 zijn ze, de zebravissen in de Core Zebrafish Facility Ghent op de site van UZ Gent. Ze worden er in de beste omstandigheden gekoesterd en verzorgd als proefdier door de onderzoekers van het Centrum Medische Genetica.
Van Noordzee tot museum: de onwaarschijnlijke reis van potvis Valentijn
12 februari 1989. Op het strand van Oostduinkerke spoelt een kolos van een potvis aan. 30 jaar zal de potvis dankzij een team UGent’ers onder de leiding van professor Pieter Cornillie een tweede leven krijgen in het NAVIGO visserijmuseum.
Hoe wetenschap ons kan helpen om muggen weg te houden
Ben je die jeukende muggenbeten ook beu? UGent-onderzoekers bestrijden muggen met wetenschap, en werken aan een product dat muggen verjaagt met bacteriën.
Zo vermijd je parasieten op reis
Vakantie! Je kijkt al uit naar al de heerlijke dingen die je gaat eten op reis, maar wacht … Kan je zomaar om het even wat eten? “Er zijn toch een aantal voedingswaren waar je wat voorzichtig mee moet zijn.” Professor Sarah Gabriël vertelt ons hoe je kan vermijden dat je parasieten terug mee naar huis neemt.
