Waarom is er in de ene buurt meer misdaad dan in de andere? Kunnen we misdaad voorspellen en voorkomen? Die vragen houden professor Wim Hardyns al zeventien jaar bezig. Zijn jarenlange onderzoek leidt nu tot een vernieuwende politiestrategie die binnen een jaar of vijf België - of zeg gerust Europa - moet veroveren.
Wim, misdaad voorspellen: het lijkt iets uit een sciencefictionverhaal. Is dat echt haalbaar?
Wim Hardyns: “Als je over voldoende data beschikt, komen we wel in de buurt, ja. Maar het is niet vanzelfsprekend. Toen ik in 2006 afstudeerde als criminoloog merkte ik dat er weinig statistische kennis was over misdaad. Omdat het mij interesseerde, heb ik me er verder in verdiept. Sindsdien werk ik aan databases die de verschillende omstandigheden rond criminaliteit zo fijnmazig mogelijk in kaart brengen. Dat gaat over verschillende criminaliteitsfenomenen, zoals fietsdiefstal, woninginbraken, sluikstorten, terrorisme en sportfraude. Dankzij die data zijn we in staat te voorspellen waar en wanneer misdaad plaatsvindt in bepaalde gebieden of wijken.”
Waarom wil je misdaad voorspellen?
“Als student hield ik me al bezig met de vraag: waarom vertoont de ene mens crimineel gedrag en de andere niet? Tijdens mijn doctoraat ging ik op zoek naar mogelijke verklaringen. Het is altijd een combinatie van persoonlijkheid en context. Persoonlijke kenmerken spelen een rol, denk maar aan zelfcontrole en agressie, maar die zijn niet determinerend. In welk gezin je opgroeit, waar je naar school ging, wie je vrienden zijn, welk beroep je hebt ... speelt ook mee. Het is een ingewikkelde cocktail. De volgende stap was dan onderzoeken wat we daaraan kunnen doen. Hoe maken we de maatschappij veiliger? Met het onderzoeksproject rond Big Data Policing (BIGDATPOL) wil ik dus niet alleen misdaad voorspellen, maar ook voorkomen.”
Kan je voorspellen of iemand misdaden zal begaan?
“Nee. Niet op individueel vlak. Want net omwille van die ingewikkelde cocktail weet je nooit zeker of iemand in de criminaliteit terechtkomt of niet. Daardoor is het heel gevaarlijk om voorspellingen te doen over personen, zowel op het vlak van privacy als vanuit ethisch en wetenschappelijk oogpunt. Dergelijke individueel voorspellende systemen bestaan wel, maar die liggen onder vuur vanwege de bevooroordeelde gegevens en omdat ze niet transparant zijn. Ik heb zelf kennis gemaakt met die systemen tijdens bezoeken aan de Verenigde Staten tussen 2010 en 2014, en voor mij is de werking ervan één grote black box. Niemand weet op basis van welke wetenschappelijke data of welk algoritme ze werken.”
Jouw onderzoek doet het dus anders?
“Zeker. Mijn onderzoeksproject BIGDATPOL focust ten eerste niet op individuen, maar op tijdstippen en locaties. Ik wilde het sowieso anders aanpakken dan die Amerikaanse systemen: ik wilde een transparant systeem dat wetenschappelijk gevalideerd is en dat het privacyrecht respecteert. Al is dat een werk van zeer lange adem.”
Hoe ga je te werk?
“We vertrekken van een geografische kaart, bijvoorbeeld van Vlaanderen. Daar selecteren we één politiezone uit, bijvoorbeeld Gent. We verdelen dat gebied in zeer kleine hokjes van 200 meter op 200 meter, met andere woorden: een stratenblok.
Dan verzamelen we alle data voor elk van die kleine hokjes. Daarbij maken we gebruik van de criminaliteitsdata van onze politiediensten: waar en wanneer is er iets gebeurd, wat is er precies gebeurd, hoeveel politiepatrouilles werden er gestuurd, hoeveel politieagenten zijn er ingezet … Die politionele data vullen we aan met relevante gegevens die een link kunnen hebben met misdaad - die link is bestudeerd in eerder wetenschappelijk onderzoek.
Zoals?
“Dan heb ik het over de aanwezigheid van bijvoorbeeld nachtclubs of stations maar ook over weersvoorspellingen. Want zelfs criminelen blijken rekening te houden met het weer: in de gietende regen gaan inbrekers minder op pad. Ook daar zijn effectief studies naar gebeurd. Al die kenmerken gebruiken we in ons model. Op basis daarvan passen we machine learning-technieken toe. Met andere woorden: via AI zoeken we naar patronen op basis van onze verzamelde data, en zo kunnen we voorspellen waar en wanneer een nieuw feit zich voordoet.”
In hoeverre is dat model betrouwbaar?
“De eerste resultaten zijn alvast positief. We hebben nu een eerste test achter de rug in de politiezone Zennevallei. Zij hebben het systeem gebruikt, en het maakt de juiste voorspellingen. We zien dat daar verbetering mogelijk is als de politie extra aandacht besteedt aan de risicogebieden.”
Hoe zie je de toekomst?
“Nog deze maand testen we het voorspellend model een jaar lang in negentien Vlaamse politiezones, en intussen heb ik samen met onze business developer verkennende gesprekken met Europol en met landen als Servië, Nederland, Hongarije en Oostenrijk. Binnen vijf jaar wil ik een gevalideerd model dat – al zeker in België – effectief gebruikt wordt door politiemensen. Een model dat criminelen afschrikt, mensen een veiliger gevoel geeft en misdaad sneller detecteert.”
Wim Hardyns werd op zijn 26ste prof: eerst aan de VUB, daarna aan UAntwerpen en sinds 2015 voltijds aan de UGent op de vakgroep Criminologie, Strafrecht en Sociaal Recht (Faculteit Recht en Criminologie). Hij is een Gentenaar in hart en nieren, en is verknocht aan zijn voetbalploeg KAA Gent, waarvan hij sinds de kleuterklas bijna geen enkele match miste.
Lees ook
De wereld wordt een pak veiliger als we minder mensen opsluiten
Stel je eens voor dat we minder mensen zouden opsluiten of dat er helemaal geen gevangenissen meer bestaan. Zou dat leiden tot meer criminaliteit, of juist tot meer gelijkheid en veiligheid? Een gedachte waar criminoloog Tom Vander Beken zich graag het hoofd over breekt.
Waarom sommige mensen de regels overtreden (en hoe we dat kunnen voorkomen)
In 2022 werden er in België 892.548 misdrijven geregistreerd. Waarom overtreden zoveel mensen de regels? En hoe krijgen we dit cijfer omlaag?
Is de zomer een piekperiode voor inbraken?
Bijna vakantie, hoog tijd om je koffers te pakken! Check jij voor je vertrekt ook tien keer of de voordeur goed op slot is en of het alarm wel aanstaat? Want al die mensen die op vakantie zijn, dat lijkt wel een droom voor inbrekers. Of niet?
De vooruitblik: wat brengt 2023 voor de ‘war on drugs’?
“In 2022 zagen we een stijging van het drugsgeweld in ons land. Mensen willen daar graag meteen een oplossing voor. Helaas, er is geen mirakeloplossing, dus ook in 2023 zal het niet meteen verdwijnen.” volgens professor drugsbeleid en criminologie Charlotte Colman.
