Voorlezen aan mensen met kanker: hoe zorg warmer maken

Als je kanker krijgt, betekent dat vaak meteen een intensieve medische behandeling. Logisch: medicatie moet de ziekte bestrijden. Maar kankerpatiënten zijn meer dan hun ziekte, hun behandeling meer dan medische hulp. Professor Tessa Kerre benadrukt het belang van warme zorg. Of het menselijk maken van de zorg. Het UGent-voorleesproject is daar een mooi voorbeeld van.

Herinneringen oproepen

Dat voorleesproject brengt studenten en patiënten dichter bij elkaar: twintig studenten van de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen lezen voor aan evenveel kankerpatiënten. Dat doen ze tijdens ziekenhuisopnames, die vaak erg lang kunnen duren. Elke student leest voor aan één patiënt. Niet zomaar: ze nemen hun tijd en lassen pauzes in om rond het boek, gedicht of kortverhaal van gedachten te wisselen. Waarom? Lezen tijdens je behandeling leidt de aandacht af van alles wat met de ziekte te maken heeft, bijvoorbeeld. Door de fragmenten denken patiënten terug aan bepaalde momenten in hun leven. Soms zijn dat mooie herinneringen, en soms kunnen teksten moeilijkere of zelfs pijnlijke zaken bespreekbaar maken. Professor Tessa Kerre (kliniekhoofd hematologie UZ Gent en hoofddocent aan de UGent) is een van de bezielers van het project. Postdoctoraal onderzoeker en psycholoog Gaëlle Vanbutsele trekt het project mee - samen met nog enkele collega’s. “Het is ongelooflijk hoe snel veel van die studenten een sterke band krijgen met hun patiënt. Het geeft een extra dimensie aan de zorg.”

Medische zorg verzachten

Dat, het menselijke aspect van zorg, is een van de stokpaardjes van Tessa. “Natuurlijk is medische zorg essentieel. Maar een kankerbehandeling is zoveel meer dan een chemopil of een bestralingssessie. Ik ga bijvoorbeeld altijd in gesprek met mijn patiënt. Ik vraag hoe het met hun familie is, bijvoorbeeld. Of ik praat met hen over de foto’s in hun kamer of over het boek dat op hun nachtkastje ligt. Dat is voor mij de warme zorg, en die hangt onlosmakelijk samen met de puur medische zorg. Door dit project leren studenten de patiënten kennen als mens. Ze leren dat zorg zoveel meer is dan louter medische hulp, en dat is erg belangrijk in hun latere carrière als zorgverlener.”

Sterker door verbinding

De kiem voor het voorleesproject werd drie jaar geleden gelegd. Toen kwamen enkele collega’s van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte samen met een aantal zorgverleners van het UZ Gent. Al snel kwamen ze op het idee om studenten te laten voorlezen aan kankerpatiënten met een actieve behandeling. Kankerbehandelingen zijn vaak erg intensief, en beheersen daardoor het leven van de patiënt. Het lezen zorgt dan voor ontspanning, voor momenten van rust en afleiding. Bij de initiatiefnemers zaten ook enkele leden van Het Lezerscollectief, een Vlaamse dochterorganisatie van het Britse The Reader Organisation. Dat is een netwerk van leesbegeleiders dat leesbijeenkomsten organiseert voor mensen die moeilijker toegang hebben tot literatuur. Gevangenen bijvoorbeeld, mensen in een woonzorgcentrum of mensen met psychische problemen. Dankzij die bijeenkomsten ontdekten ze dat samen lezen mensen verbindt, en dat die verbinding hen sterker en weerbaarder kan maken. “We moeten nu natuurlijk de resultaten afwachten, maar we verwachten een gelijkaardige verbinding tussen de deelnemers van het leesproject. Mogelijk is het effect hier zelfs groter, doordat het voorlezen bij ons veel intiemer is, en niet in groep gebeurt”, zegt Tessa, “Dat kan een belangrijke meerwaarde zijn bij een behandeling.”