De mentale gezondheid van sporters stond nooit eerder zo hard in de belangstelling. De Olympische Spelen in Tokio kregen zelfs ‘The Mental Games’ als bijnaam. Sportpsycholoog en UGent-alumna Els Snauwaert gaat binnenkort naar de Olympische Spelen in Parijs om de Belgische sporters in het zeilen, roeien, gewichtheffen en atletiek te begeleiden. Ze maakt ook deel uit van de Team Belgium delegatie als prestatiepsycholoog.
Hoe breng je als sportpsycholoog een atleet naar topprestaties?
“De persoonlijkheid en het temperament van de atleet zijn heel belangrijk. Omdat we altijd vanuit de specifieke atleet vertrekken, is de begeleiding voor iedereen anders. Zo is de begeleiding van een introverte atleet anders dan van een extraverte atleet. Ook het stressniveau waaronder iemand optimaal presteert verschilt van atleet tot atleet. Iedereen denkt op een andere manier en beleeft emoties anders, en dat vraagt een andere aanpak.
Daarnaast speelt ook het type sport een rol: honderd meter sprinten is iets anders dan een zeilwedstrijd van zes dagen waarbij je veel beslissingen moet nemen. Als sportpsycholoog werken we dus ook heel sportspecifiek.
En uiteraard is het ook belangrijk dat de relatie tussen de atleet en de coach goed zit. Dat kan een uitdaging zijn als je twee verschillende persoonlijkheden hebt. Daarom is het bijna altijd nodig om op de communicatie en de manier van samenwerken in te zetten. Het is echt teamwork. Gelukkig werken we in de topsport vaak in multidisciplinaire teams waarin we goed op elkaar ingespeeld zijn.”
Je gebruikt ook visualisatie als techniek om sporters beter te doen presteren. Hoe werkt dat precies?
“We gebruiken visualisatie op verschillende manieren. Ten eerste technisch-tactisch: voor lopers gaat dat bijvoorbeeld over hun houding tijdens de fase waarin ze na de start rechtop komen, of de tactische indeling van hun wedstrijd.
Daarnaast kun je visualisatie ook gebruiken om zelfvertrouwen op te bouwen. Inbeelden dat je sterk bezig bent, of een wedstrijd wint en op het podium staat, kan voor sommigen een boost geven aan hun zelfvertrouwen.
Je hebt ook de ‘as if’-visualisatie, waarbij je inbeeldt dat je iets anders dan jezelf bent. Een schutter kan zich bijvoorbeeld inbeelden een standbeeld te zijn, waardoor hij of zij de beweging van de arm beter kan controleren.
Je kunt visualisatie ook gebruiken voor spanningsregulatie, zowel oppeppend als ontspannend. De meeste atleten weten heel goed waar ze rustig van worden. Als ze in hun hoofd naar die ‘quiet place’ gaan, kan dat helpen om relaxed en gefocust aan hun wedstrijd te beginnen.”
Zo zie je hoe belangrijk het mentale aspect is bij topsport.
“Ja, maar natuurlijk moeten ze wel fysiek top voorbereid zijn. Als een atleet fysiek niet sterk staat, gaat het hoofd alleen dat niet oplossen. De combinatie van het mentale en fysieke kan ervoor zorgen dat alles samenkomt in een topprestatie.
We zijn gelukkig geen robotjes, maar mensen: er gaat vanalles om in ons hoofd en we voelen heel erg veel. Atleten zijn ook maar mensen, ze hebben ook hun onzekerheden en twijfels. Hoe beter atleten zichzelf kennen en daarmee aan de slag kunnen, hoe beter ze presteren.
Zonder te overdrijven natuurlijk: er zijn ook ‘overdenkers’ die alles analyseren, waardoor het ook niet meer gaat. Het is echt voor elke atleet anders.”
Je bent coördinator van het Team Belgium Sport Psychology Network. Wat doen jullie specifiek voor de Belgische sporters op de Olympische Spelen?
“Wij zorgen ervoor dat onze Belgische atleten mentaal sterk staan op de Olympische Spelen. Om te weten wat ze daarvoor nodig hebben, hebben we de atleten tijdens een trainingsstage bevraagd. Daaruit bleek dat ze vooral nood hebben aan tools om hun stress te verminderen en hun zelfvertrouwen te verhogen.
Daarnaast vroegen de atleten ook hoe ze met de ‘Post Olympic Deep’ kunnen omgaan. Eens de Spelen voorbij zijn, vallen sommigen in een zwart gat. Zeker als het hun laatste Spelen waren. Sommigen voelen zich helemaal verloren zonder hun sport. Ook het missen van de selectie is vaak moeilijk om mee om te gaan.
Op basis van de antwoorden van de atleten hebben we tools ontwikkeld voor alle sportpsychologen die met Olympiërs werken. Zo ontwikkelden we onder andere de podcast ‘Olympic Minds Unlocked’. In die podcast hoor je inspirerende verhalen over hoe atleten omgaan met hun mentale gezondheid. Kevin Borlée vertelt er bijvoorbeeld dat sociale media hem extra stress geeft, bovenop de stress die er al is bij de wedstrijd. Als atleten zoiets horen van een andere atleet, slaat dat veel meer aan.
Je begeleidt als sportpsycholoog ook het paralympische team. Hoe anders is dat?
“Bij de paralympische atleten hebben de meeste een fysieke beperking. Eens ze die beperking aanvaard hebben, zijn dat mensen zoals jij en ik. Dus voor mij als sportpsycholoog zit daar niet zoveel verschil.
Wat wel specifiek is voor Paralympiërs, is dat ze ingedeeld worden in klassen om het tegen elkaar op te nemen. Als ze in een twijfelzone zitten, worden ze soms van klasse veranderd, wat een voordeel of nadeel kan zijn in functie van hun beperking. Maar net zoals andere atleten stellen ze hoge doelen en willen ze die ook bereiken.”
We wensen jou en Team Belgium veel succes!
Els Snauwaert studeerde bedrijfspsychologie aan de UGent en deed daarna een ‘European Master in Sport and Exercise Psychology’.
Lees ook
De slimme vuilnisbak: van studentenproject naar de haven van Rotterdam (en de rest van de wereld?)
Het begon bij drie UGent-studenten die een simpele sensor in een vuilnisbak plaatsten. Nu is het op weg om het afvalbeheer van steden en gemeenten slimmer te maken.
Björn Soenens schrijft een brief aan zijn 18-jarige zelf
We kennen hem vooral als Amerika-correspondent voor VRT NWS, maar Björn Soenens heeft al een indrukwekkend parcours afgelegd. Zijn professionele carrière begon met een opleiding Engels en Frans aan de Provinciale Hogeschool voor Vertalers en Tolken in Gent, wat nu Toegepaste Taalkunde aan de UGent is.
Muzikale alumniverenigingen: verbonden door muziek, en de UGent
Heel wat studenten leren elkaar kennen via hun passie voor muziek: in het studentenkoor of -orkest. Maar zodra je afstudeert, stopt dit muzikale verhaal. Of toch niet?
Geert Cappelaere schrijft een brief aan zijn 18-jarige zelf
Nu hij zelf met pensioen is, schrijft hij een brief aan zijn 18-jarige zelf. Welke boodschap heeft hij voor de jonge Geert, net voor hij pedagogische wetenschappen aan de UGent gaat studeren.
