Er gaat geen dag voorbij zonder dat Laura Sels over relaties praat. Noem haar een romantische ziel, al gelooft ze niet meteen in de ware jakob. Daarvoor kijkt ze er iets te veel naar met een onderzoeksbril: de postdoc onderzoekt namelijk emotionele processen in romantische relaties. “Ik kan er uren over filosoferen en nadenken. Ik hoop dat ik er op termijn ook effectief koppels mee kan helpen.”
“Ik moet soms opletten dat ik mijn werk niet te veel meeneem naar huis. Toen ik een tijdje geleden na twee lange relaties opnieuw single was, zag ik mijn datingleven iets te veel als experiment (lacht). Ik ging graag op date, maar vaak was dat omdat ik het hele datingproces zo interessant vond. Het was een enorm boeiende periode: mijn eigen kwalitatieve studie van daten.”
Psychologe en UGent-onderzoekster Laura Sels lacht terwijl ze het vertelt. Ze werkt momenteel in de onderzoeksgroep Family Lab van de UGent, waar ze zich verdiept in relaties.
Hoe ben je ertoe gekomen om onderzoek te doen naar relaties?
Laura Sels “Ik heb er altijd al interesse in gehad. Toen ik tiener was, ging ik naar de bibliotheek om magazines en boeken te lezen over psychologie. Hoe mensen redeneren, wat ze doen en waarom, hoe ze omgaan met elkaar: dat vind ik ongelooflijk boeiend. Tijdens mijn studies psychologie zag ik plots dat er zoiets bestond als ‘relatieonderzoek’, waar ze liefde en relaties bestuderen. Ik wist meteen: dat is wat ik wil doen.”
Een relatietherapeut wilde je niet worden?
“Toen ik begon met studeren wilde ik wel therapeut worden. Ik zag het al helemaal voor me: iemand met problemen zit voor me op de bank, ik aan de andere kant in een bruine fauteuil (lacht). Maar tijdens mijn studies vond ik de vraag ‘waarom doen mensen dat’ veel interessanter dan het toegepaste aspect. Niet veel later besefte ik dat ik er onderzoek naar wilde doen. Nu focus ik me op hoe we emotionele processen in romantische relaties kunnen begrijpen, en op termijn ook verbeteren.”
Wat zijn die emotionele processen dan?
“Dat gaat over dynamische emotionele processen. Met andere woorden: ik hou er rekening mee dat emoties voortdurend veranderen als reactie op grote of kleine levensgebeurtenissen of als reactie op elkaars emoties in interacties. Dat laatste doen partners constant, bewust of onbewust. Als je thuiskomt na een stressvolle dag op het werk, heeft dat invloed op je partner. Je kan ook met hem of haar over je dag praten om steun te zoeken. Hoe reageert je partner daarop? Dat zijn allemaal verschillende emotionele processen die bijdragen aan hoe gelukkig je je voelt in je relatie, maar ook op individueel vlak.”
Bestaat er een succesformule voor een goede relatie?
“(denkt na) Ik moet je teleurstellen. Eén succesformule bestaat helaas niet. Maar er zijn wel een aantal zaken die vaak terugkeren in onderzoek, zoals bijvoorbeeld het belang van perceptie in relaties en hoe die gekleurd wordt door hoe goed je in je eigen vel zit. Zo kan het goed zijn dat je partner je emoties bijzonder goed kan inschatten en je dus objectief gezien goed begrijpt, maar dat jij je niet begrepen voelt. Vooral het gevoel ‘begrepen worden’ is belangrijk. Als je het gevoel hebt dat je partner je niet begrijpt, voel je je minder gelukkig in je relatie. Daarbij maakt het sterk uit of je jezelf goed in je vel voelt. Want als je zelf niet gelukkig bent, ga je de reacties van je partner vaak ook anders en negatiever percipiëren dan ze bedoeld zijn.”
Het cliché ‘jezelf eerst goed voelen voor je je goed kan voelen in een relatie’ komt dus van ergens?
“Natuurlijk. Pas op, ik geloof wel dat een relatie ook helend kan werken. Soms helpt een relatie om bepaalde dingen te verwerken, maar het wordt tegelijkertijd moeilijker om positief in je relatie te staan. Zo ga je gevoeliger zijn voor bijvoorbeeld kleine tekenen van afwijzing, waar je op reageert bij je partner.”
Hoe wil jij die emotionele processen dan verbeteren?
“Ik kijk naar verschillende emotionele processen, zoals de rol van emotionele beïnvloeding, het uitdrukken van je emoties, empathische accuraatheid en hoe die processen bijdragen aan de kwaliteit van relaties. Of die net kunnen ondermijnen. Hoe beïnvloeden partners elkaar op emotioneel vlak? Wat zijn de gevolgen in je relatie van het uitdrukken van je emoties en het onderdrukken ervan? Wat zorgt ervoor dat koppels zich begrepen voelen door elkaar? Naar die vragen kijk ik. Als we beter weten hoe die processen werken in verschillende soorten koppels - zoals ‘gezonde koppels’ en koppels met emotionele of relationele problemen - kunnen we ze op termijn ook trainen. Zo willen we met Pauline Verhelst, een doctoraatstudente die net gestart is in ons lab, emotionele processen onderzoeken in koppels waarbij de vrouwelijke partner een perinatale depressie heeft. In de toekomst zouden we die emotionele processen, zoals het uitdrukken van je emoties en empathische accuraatheid, ook willen trainen en verbeteren aan de hand van protocols voor therapeuten, tips via apps of zelfs gewoon psycho-educatie in groepslessen.”
Lesgeven over emoties?
“Ik denk dat heel veel koppels daarbij gebaat zouden zijn. Niet alleen koppels, iedereen eigenlijk. Het is raar dat wij op school wel leren over wiskunde en fysica, maar niet over menselijke relaties, hoe je constructief communiceert met elkaar en hoe je met conflicten omgaat. Nochtans is dat van groot belang in ieders leven. Op het einde van mensen hun leven hoor je hen uiteindelijk zeggen dat relaties - in welke vorm dan ook - het allerbelangrijkste zijn. En toch leer je daar niets over. Dat zorgt voor veel problemen die je kan vermijden.”
Daarnet sprak je over ‘gezonde koppels’. Hoe definieer je dat?
“Dat is een goede vraag. Je kan dat op verschillende manieren doen. Eerst en vooral kan je kijken naar partners die rapporteren dat ze zich gelukkig voelen in hun relatie. Dat is de meest voor de hand liggende. Maar je kan bijvoorbeeld ook een onderscheid maken tussen koppels die samen blijven en koppels die later uit elkaar gaan. Alleen stoot je meteen op de moeilijkheid dat niet alle koppels die samen blijven per se gelukkig zijn. Bovendien is het ook makkelijk voor koppels om zich gelukkig te voelen samen zolang ze nog geen emotionele evenementen hebben meegemaakt. Denk bijvoorbeeld aan een kind verliezen of een zware ziekte. Eigenlijk weet je pas welke koppels echt sterk zijn als er iets emotioneels gebeurt en hoe ze daarmee omgaan.”
Dan pas kan je spreken over echte liefde?
“Dat niet per se, maar het is wel een andere, diepere vorm van liefde.”
Ben je zelf een romanticus?
“Dat hangt ervan af wat je verstaat onder romantiek. Zo geloof ik niet in de ware en verliefd worden op het eerste gezicht. Dat zijn hormonen, lust en projecties van ideaalbeelden op iemand. Echte liefde begint pas als twee mensen elkaar zien en aanvaarden zoals ze zijn, inclusief gebreken. Dat gaat veel verder dan die rush van een eerste verliefdheid.”
Ben je het nooit beu om over relaties te praten?
“Verrassend genoeg niet. Mijn vrienden moeten me soms tegenhouden, omdat ik nogal snel de neiging heb om in de diepte te gaan als we praten over relaties. Dan begin ik te filosoferen en ben je me kwijt (lacht).”
En moet je dan ook raad geven?
“Vrienden doen wel regelmatig hun verhaal bij mij, maar dat vind ik helemaal niet erg. Ik luister graag naar hun verhalen en help waar ik kan. Het grappige is: iedereen heeft wel een mening over relaties, dus er valt altijd wel iets te vertellen.”
Laura Sels is postdoctoraal onderzoeker in het Family Lab, onderdeel van de vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie (faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen).
Lees ook
Vrienden voor het leven: hoe vriendschappen ons gezonder maken
Onderzoek wijst uit dat mensen met een goed sociaal netwerk gelukkiger, gezonder en langer leven. Maar een druk sociaal leven staat niet per se gelijk aan een goed sociaal leven. Stressexpert en professor Marie-Anne Vanderhasselt neemt het effect van vriendschap op stress onder de loep.
Wat als je partner weinig of geen emoties deelt?
Emoties delen zorgt voor intimiteit. Zelfhulpboeken delen daarom kwistig tips om emoties te leren uiten. Maar wat als je partner weinig of geen emoties deelt? Volgens postdoctoraal onderzoeker Laura Sels hoeft dat niet per se een probleem te zijn.
Psychologe Ann Buysse: “We kunnen veel leren van niet-traditionele gezinsvormen”
“De huidige diversiteit aan gezinsvormen is een rijkdom”, zegt professor Ann Buysse, decaan van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Ze schreef een boek over samenleven en hoe we met elkaar omgaan. Daarin besteedt ze ook aandacht aan het gezin (in alle vormen) en de relatie kind-ouder.
Pakjes geven maakt gelukkiger dan pakjes krijgen
Met de feestdagen breekt er een periode aan van cadeaus uitwisselen. En hoezeer je ook uitkijkt naar het uitpakken ervan, het echte geluk zit niet in wat je krijgt. Professor Alain Van Hiel, sociaal psycholoog aan de UGent, is duidelijk: het geven van pakjes maakt ons gelukkiger dan het ontvangen ervan.
