Met de regelmaat van de klok duikt de discussie op of Grieks en Latijn studeren nu eigenlijk wel nog nuttig is. De ene roept dat je met klassieke talen niets kan aanvangen op de arbeidsmarkt. Voor de andere zijn ze het fundament van onze samenleving. Wat moeten we daar nu precies van denken? We vroegen het aan helleniste Evelien Bracke en kregen een genuanceerd antwoord.
In het kort
- Het nut van klassieke talen staat al langer ter discussie
- Nu is er vooral de vraag vanuit economisch nut: kan je er een beroep mee uitoefenen?
- Maar Latijn en Grieks hebben nog steeds een bijzondere plaats in onze maatschappij. Denk maar aan alle symbolen en mythen die we nog steeds gebruiken.
De vraag of klassieke talen nuttig zijn is niet nieuw, die wordt zeker de laatste honderd jaar al gesteld. Dat heeft alles te maken met taalideologie. Evelien: “Hoe we nadenken over talen heeft te maken met hoe we nadenken over de wereld.”
“Sommige talen krijgen een hogere status dan andere. Latijn en Grieks hebben in de Europese ontwikkeling eeuwenlang belangrijke functies gehad en kregen daarom een hoge status, maar vandaag zitten ze in een ambigue situatie. Maatschappelijk worden ze nog steeds als een meerwaarde gezien en tegelijkertijd vinden sommige mensen ze ook nutteloos en niet toegankelijk.”
Economisch geen nut?
Vandaag is er de overtuiging dat een (hogere) studie vooral nuttig moet zijn, lees: het moet een open deur zijn naar een goede job. Dat nutsdenken is eigenlijk zeer eng, vindt Evelien. “Het debat gaat alleen maar over het economische. Maar als je naar het maatschappelijke nut kijkt, dan is het wel duidelijk dat we nog altijd met de Grieken en de Romeinen denken. De talen, mythen en symbolen maken deel uit van ons cultureel kapitaal waarmee we zin geven aan onze levens en identiteit.”
Een signaal dat de oudheid wel degelijk nog leeft: “Denk aan al die heruitgaven van mythische verhalen vanuit vrouwelijk perspectief, zoals Circe en Elektra. Of de Netflix-series rond Alexander De Grote en Cleopatra. Ook in het onderwijs gaat klassieke talen studeren zoveel verder dan enkel het taalkundige.”
Geen standbeeld nodig voor Grieken en Romeinen
En dan is er ook het soms ‘zware’ beeld dat rond klassieke talen hangt. Evelien: “De mensen uit de oudheid waren niet de intellectuele, morele verheven mensen waar wij ze soms voor nemen. Ze waren niet foutloos, ze hebben ook vreselijke dingen gedaan.” Hoewel Evelien zelf tot over haar oren verliefd werd op klassieke talen in het middelbaar, waakt ze er wel over om de oude Grieken en Romeinen niet op een piëdestal te zetten. “Dat draagt alleen maar bij aan het idee dat klassieke talen niet toegankelijk zijn, of enkel voor de sterkste leerlingen.”
Een beeld dat helemaal niet klopt met wat er zich in onze klaslokalen afspeelt. “Leerlingen leren al lang niet meer enkel maar woordjes van buiten of harde grammatica. Ze focussen vooral op het lezen van teksten. Maar de maatschappij denkt bij klassieke talen wel nog altijd aan een verouderde didactiek. Dat maakt het voor leerkrachten ook moeilijker om jongeren warm te maken voor de studie.”
Veel enthousiasme
Een groot verschil met wat in de praktijk gebeurt: “Op de schoolbanken zelf zien we vooral heel veel enthousiasme bij leerlingen en leerkrachten, waaruit blijkt dat deze talen toch blijven inspireren.”
Dat enthousiasme zien Evelien en haar collega’s zelf in de scholen waar zij mee samenwerken. “In basisscholen in Gent en Aalst hebben we een project lopen waarbij we vijf weken lang Griekse les geven. De leerlingen komen van een moeilijke socio-economische achtergrond en komen anders niet met Grieks in contact. Op het moment dat de leerlingen in het vijfde, zesde leerjaar zitten, is er meestal een redelijk vast idee van wat ze kunnen en niet kunnen. Bij hen zelf, bij de ouders, soms bij de leerkrachten. Dat willen we met ons project een beetje loswrikken. We geven les op hun niveau, en dat spreekt zo goed als alle leerlingen aan.”
Laat het debat maar woeden
Even samenvatten: klassieke talen lijden onder een nauw economisch nutsdenken in het huidige maatschappelijk debat, maar ze hebben wel nog veel aanzien. “Er hoeft niks mis mee te zijn dat klassieke talen een bijzondere plaats hebben in onze maatschappij”, vindt Evelien.
“Zolang we er ons bewust van zijn en er kritisch blijven over nadenken. Daarom is het eigenlijk wel goed dat het debat blijft woeden. Het is een opportuniteit om te blijven evolueren. Elke generatie gaat de betekenis en het nut van klassieke talen opnieuw definiëren. De functie ervan zal zich altijd aanpassen aan de noden van de maatschappij, ook in de 21e eeuw.”
Evelien Bracke is postdoctoraal onderzoeker aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte en auteur van Classics at Primary School: A Tool for Social Justice, een boek met een praktische toolkit voor het onderwijzen van Latijn en Oudgrieks op de basisschool. Het doel is om kinderen in de basisschoolleeftijd die traditioneel geen toegang krijgen tot de klassieke talen in het onderwijs, meer mogelijkheden te geven.
Lees ook
Emoties in teksten herkennen, een taaltechnologisch hoogstandje
Met de hulp van AI slaagt het Gentse bedrijf AlfaSent erin om emoties in teksten te herkennen. Oprichtster en UGent-alumna Ellen De Geyndt: “Ik was al altijd geïnteresseerd in zowel taal als technologie, maar ik was me er niet bewust van dat ik die twee kon combineren.”
UGent leidt straks de taaltechnologen van de toekomst op
Vanaf het nieuwe academiejaar kan je aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte kiezen voor een opleidingstraject tot taaltechnoloog. Een gegeerd profiel op de arbeidsmarkt, zo blijkt.
5 redenen waarom talen studeren altijd een goed idee is
Een talenstudie bereidt je niet voor op één specifiek beroep. Gelukkig maar! Want dankzij de talenkennis die je tijdens je opleiding opdoet, kan je nog alle kanten uit en dat biedt heel wat kansen op de arbeidsmarkt.
Cruel summer? Niet voor deze UGent’er
Deze zomer kon je er niet naast kijken of lezen: aan de UGent kon je binnenkort “Taylor Swift-les” volgen. Er stak een storm van reacties op, waarvan het geknetter tot in de Verenigde Staten te horen was. In het oog van die storm: professor Elly McCausland en haar keuzevak Literature (Taylor’s version). “Het was heftig, maar ik heb ondertussen een dik vel gekregen.”
