Wat is de mens? Dat is dé vraag waar Alicja Gescinska een antwoord op zoekt. Dat doet de Vlaamse filosofe met Poolse roots door te filosoferen, maar ook door tv-programma’s zoals Wanderlust te maken en romans te schrijven zoals Een soort van liefde.
Voor Een soort van liefde kreeg je op de Boekenbeurs de Vlaamse Debuutprijs 2017. Vind je zo’n prijs belangrijk?
‘Ik denk niet dat iemand gelukkiger met deze prijs had kunnen zijn dan ik. De erkenning kwam op het perfecte ogenblik. De opnames van Wanderlust waren net achter de rug, en ik had eindelijk weer wat tijd. Deze prijs is een mooie stimulans om nog meer boeken te schrijven. Momenteel ben ik bezig aan een non-fictieboek over Karol Wojtyla. Voor hij Paus Johannes Paulus II werd, schreef hij heel wat filosofische boeken, essays, gedichten … Ik zit ook al met een nieuwe roman in mijn hoofd, waarin muziek een grote rol speelt.’
Waarom een boek over de liefde?
‘Ik voel me aangetrokken tot thema’s die zowel filosofisch zijn als verweven zitten met ons dagelijkse leven: vrijheid, dood, verveling … De liefde is ook zo’n thema. Als filosoof probeer ik ons menszijn beter te begrijpen. En is er iets wezenlijkers dan het vermogen om lief te hebben? Als het over de liefde gaat, denk ik trouwens dat de literatuur meer inzicht biedt dan de filosofie. Daarom heb ik ook een roman en geen non-fictieboek geschreven. Als filosoof cirkel je om een thema heen, als een roofvogel rond zijn prooi, maar aan het eind verwacht de lezer wel klare antwoorden – je moet je prooi wel vangen, in een net van definities. Als romancier heb je meer vrijheid: je kunt om je prooi heen blijven cirkelen.’
Voel je je dan meer een schrijfster dan een filosofe?
‘Moeilijke vraag. Ik denk dat ik het filosoferen al vroeg in me had. Als kind voelde ik de drang om alles in vraag te stellen. De liefde voor taal en literatuur kwam pas later. Ik geloof inderdaad dat ik in de eerste plaats schrijfster ben. Ik ben heel bewust aan een doctoraat in de filosofie begonnen als basis voor mijn schrijverschap. Dat bood me de kans om veel te lezen, mijn gedachten te ordenen en in heldere zinnen om te zetten. Ook als filosofe val ik vaak terug op de literatuur. Als je de wereld en onze menselijke conditie probeert te doorgronden, dan kun je zowel bij de grote filosofen als bij de grote schrijvers terecht. De filosofie heeft geen patent op inzicht in de menselijke natuur.’
Je stelde als kind al filosofische vragen. Toch ben je geen filosofie, maar moraalwetenschappen gaan studeren.
‘Mijn ouders vonden filosofie maar niks. Filosofie, daar heb je niets aan in het dagelijkse leven, zeiden ze. Moraalwetenschappen, dat klonk in hun oren een stuk steviger onderbouwd.’
Was je een voorbeeldige studente?
‘In het middelbaar was ik verre van een ideale leerlinge. Ik kon mezelf moeilijk motiveren om te studeren. Als student moraalwetenschappen kon ik dat wel. Als iets je echt interesseert, wil je er meer over weten. Aan de universiteit ben ik dan ook helemaal opengebloeid. Ik voelde me er meteen op mijn plaats, en ook Gent beviel me. Een uitgaanstype ben ik nooit geweest, maar de filosofische gesprekken na de lessen voortzetten op café, dat gebeurde wel eens.’
Welke professoren inspireerden jou?
‘Professor Ronald Commers heeft mijn liefde voor de filosofie aangewakkerd. Hij daagde je uit om dieper na te denken over moeilijke thema’s. Professor Gertrudis Van De Vijver stimuleerde ons om kritisch te denken en leerde ons hoe je een tekst moet uitpluizen. En ook aan professor Tom Claes denk ik nog vaak terug, om zijn verbazende belezenheid en zijn manier van in het leven te staan, heel down-to-earth.’
Door voor Canvas Wanderlust te maken, kwam je in een nog heel andere wereld terecht, die van de televisie.
‘Een tv-programma maken en filosoferen lijken misschien heel verschillende dingen, maar in Wanderlust vallen ze mooi samen: ik voer diepgaande gesprekken met mensen die me intrigeren. In alles wat ik doe, probeer ik meer van de wereld en onze condition humaine te begrijpen. Wat is de mens? Dat is voor mij dé filosofische vraag. Alle andere vragen — Wat is het goede? Wat is vrijheid? Wat is schoonheid? Wat is rechtvaardigheid? — zijn zijtakken daarvan.’
dat ik mijn bestaan moet rechtvaardigen, dat ik
moet verantwoorden waarom ik hier op aarde
rondloop. Dat is de belangrijkste drijfveer achter
alles wat ik doe."
Doceren, televisie maken, boeken schrijven … Hoe combineer je dat allemaal? Ben je heel gedisciplineerd?
‘Nee, ik ben behoorlijk chaotisch, maar ik ben wel voortdurend in de weer. Mijn dag begint om 5 uur ’s morgens, mijn kinderen zijn vroege vogels. Dat is best lastig. Het voordeel is dat je op die lange ochtenden veel voor elkaar krijgt. Ik ben heel sterk doordrongen van het besef dat ik mijn bestaan moet rechtvaardigen, dat ik moet verantwoorden waarom ik hier op aarde rondloop. Dat is de belangrijkste drijfveer achter alles wat ik doe.’
Lees ook
Vrienden voor het leven: hoe vriendschappen ons gezonder maken
Onderzoek wijst uit dat mensen met een goed sociaal netwerk gelukkiger, gezonder en langer leven. Maar een druk sociaal leven staat niet per se gelijk aan een goed sociaal leven. Stressexpert en professor Marie-Anne Vanderhasselt neemt het effect van vriendschap op stress onder de loep.
Wat als je partner weinig of geen emoties deelt?
Emoties delen zorgt voor intimiteit. Zelfhulpboeken delen daarom kwistig tips om emoties te leren uiten. Maar wat als je partner weinig of geen emoties deelt? Volgens postdoctoraal onderzoeker Laura Sels hoeft dat niet per se een probleem te zijn.
Psychologe Ann Buysse: “We kunnen veel leren van niet-traditionele gezinsvormen”
“De huidige diversiteit aan gezinsvormen is een rijkdom”, zegt professor Ann Buysse, decaan van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. Ze schreef een boek over samenleven en hoe we met elkaar omgaan. Daarin besteedt ze ook aandacht aan het gezin (in alle vormen) en de relatie kind-ouder.
Pakjes geven maakt gelukkiger dan pakjes krijgen
Met de feestdagen breekt er een periode aan van cadeaus uitwisselen. En hoezeer je ook uitkijkt naar het uitpakken ervan, het echte geluk zit niet in wat je krijgt. Professor Alain Van Hiel, sociaal psycholoog aan de UGent, is duidelijk: het geven van pakjes maakt ons gelukkiger dan het ontvangen ervan.
