Als de Belgische baanwielrenners op de komende Olympische Spelen naar een medaille knallen, dan is dat niet enkel het resultaat van topsport, maar ook van toponderzoek. In het Vlaams Wielercentrum Eddy Merckx, op een steenworp van de Watersportbaan, ondersteunt een groep onderzoekers van het IDLab van UGent-imec onze pisterenners met behulp van artificiële intelligentie (AI).
In het kort
- UGent-onderzoekers ontwikkelden een systeem om alle relevante data vanop te piste te verzamelen en te analyseren met AI
- De snelheid van analyse maakt dat de coaches meteen kunnen bijsturen, om zo de prestaties van de renners instant te verbeteren
- Uitbreiding naar andere sporten is een kwestie van tijd
Professor Steven Verstockt leidt het Sports Data Science team, zoals de onderzoeksgroep heet, in goede banen. Als verstokte amateurfietser kijkt hij reikhalzend uit naar de Spelen en de prestaties van de Belgen, waar hij dus zelf ook een aandeel in heeft.
Steven, jouw Sports Data Science team is al jaren bezig om via technologie de pisterenners van Cycling Vlaanderen en Belgian Cycling beter te maken?
Steven Verstockt: “Ja, op de oefenpiste voor baanwielrenners van het Centrum Eddy Merckx bouwden we een paar jaar geleden het Wireless Cycling Network (WCN), een permanente set-up waar we voortdurend aan blijven sleutelen om de prestaties van sporters te verbeteren.”
Hoe gaat dat precies?
“De piste wordt omringd door ontvangers die alle data van elke wielrenner registreren en meten; de wielrenners zelf worden niet met extra apparatuur belast. Ze dragen alleen hun klassieke hartslagmeter en op hun fiets zitten de doorsnee power- en kadansmeters
Wij hebben zelfs geen toegang nodig tot hun persoonlijke fietscomputers, maar oogsten alle sensordata over vermogen, ritme en hartslag terwijl de pisterenners de ziel uit hun lijf fietsen. Al die data worden in sneltreinvaart verwerkt, met AI geanalyseerd en continu doorgestuurd naar de coaches, zodat zij zeer gericht kunnen bijsturen.
Met behulp van de videobeelden wordt ook de rijstijl onder de loep genomen. Die resultaten zijn zo positief dat we ook dit aspect in de permanente set-up zullen integreren."
De coaches sturen de renners al bij terwijl ze nog bezig zijn?
“Bij baanwielrennen gaat het soms om minieme aanpassingen die grote gevolgen kunnen hebben. Een belangrijke discipline is de ploegenachtervolging of ‘team pursuit’. Vier renners moeten in team zo snel mogelijk een bepaalde afstand afleggen, waarbij de renners elkaar aflossen aan de kop van het treintje.
De snelheid en de kwaliteit van die wissels zijn bepalend voor de uitslag. Hoe efficiënter en vlotter, hoe beter. Het WCN legt alle rennerswissels vast om ze tegen het licht te houden. Ons AI-model bepaalt in een oogwenk: die ene wissel was goed, deze deugt niet. Dankzij het WCN verfijnen wij zo de techniek van het baanwielrennen, zoals de timing en de hoogte van de wissels.”
Blijft het verzamelen van al die data beperkt tot die toepassing, of zijn er nog mogelijkheden?
“Ons platform staat ook open voor andere onderzoeksgroepen, zoals bijvoorbeeld de bewegingswetenschappers onder leiding van professor Jan Boone. Zij voeren onderzoek naar energie tijdens het fietsen. Met hun Pace-model berekenen ze hoe een topwielrenner best energie doseert. In combinatie met onze set-up kunnen zij dan aan de hand van een batterij visualiseren hoeveel er nog in de tank van elke renner zit. Op een schermpje kan die zijn batterij dan langzaam en gecontroleerd zien leeglopen.”
Met behulp van technologie bepalen jullie dus hoe onze renners op de Olympische piste optimaal kunnen presteren?
“Precies. Ons project kwam er op vraag van de trainers. In veel sporten worden wearables, zoals slimme horloges en hartslagmeters, steeds belangrijker. Maar met het management van alle data die ze opleveren, weten veel trainers en sportfederaties geen blijf. Coaches verliezen kostbare tijd met het verknippen, combineren en monteren van die overvloed aan informatie. Daar kunnen wij bij helpen. Ik verwijs opnieuw naar de wissels bij de team pursuit. Tot pakweg een half jaar geleden was de analyse ervan nog een karwei voor de coaches. Ze staken daar veel tijd in en konden zo nooit op de training zelf bijsturen, maar pas een paar dagen later. En ze moesten daarbij op zoek naar de bijbehorende videobeelden. Door onze sensordata aan de videobeelden te linken, hebben ze dat ook allemaal in een vingerknip ter beschikking.”
Steven Verstockt: "AI alleen helpt een toprenner niet beter fietsen; altijd is het een mix van conditie, coaching en technologie. De vrees dat AI binnenkort zowat alles zal overnemen, is totaal ongegrond."
Kunnen jullie het WCN ook in Parijs op de piste inzetten?
“Het enige technologische hulpmiddel in Parijs zijn de officiële videobeelden van de wedstrijden. Die kunnen we achteraf analyseren, maar tot de Olympische wielerpiste hebben we geen toegang.
Hoe meer we onze technologie tijdens de trainingen gebruiken, hoe beter onze wielrenners presteren én hoe slimmer onze AI wordt. Wat niet wil zeggen dat alles wat AI suggereert heilig is. Want het is altijd de coach die beslist.”
De coach mag dus in de clinch gaan met artificiële intelligentie?
“AI alleen helpt een toprenner niet beter fietsen; altijd is het een mix van conditie, coaching en technologie. De vrees dat AI binnenkort zowat alles zal overnemen, is totaal ongegrond. Bij het baanwielrennen is het WCN bijkomende ondersteuning voor de coach. Waar hij vroeger enkel een stopwatch had, heeft hij nu AI als extra instrument. Hij beslist nog altijd autonoom wat hij met die informatie zal aanvangen. AI neemt hem wel werk uit handen, waardoor hij tijd wint die hij kan investeren in het begeleiden van zijn atleten.”
Ligt er ook potentieel in andere sporten voor de WCN-technologie?
“We onderzoeken de mogelijkheden voor schaatsen. Met shorttrack en langebaanschaatsen bevinden we ons net als in het baanwielrennen op een piste. We kijken ook naar atletiek en voerden al een aantal testen uit in samenwerking met IFAM, organisator van atletiekwedstrijden in Vlaanderen.
Onze onderzoeksgroep is daarnaast vaste ‘datapartner’ van de internationale wielerunie UCI. Wij verzamelen en analyseren alle data over de veiligheid van het professionele wielrennen op de weg. We beschrijven en onderzoeken incidenten, en hopen zo meer inzicht te krijgen in wat er fout ging. De bedoeling is om alle parcours in de toekomst nóg veiliger te maken.”
Heb je het WCN ook zelf als amateurwielrenner uitgetest?
“Ja, maar dat baanwielrennen is toch een hele uitdaging. Want zo’n fiets heeft geen remmen. (lacht) Dat is even wennen. De basiszaken testen we altijd zelf, waardoor wij ook af en toe die steile piste op moeten. Ik ben nog nooit gevallen op de baan, al blijf ik voorzichtig, want het is een zeer aparte discipline. Het is veel technischer dan wielrennen op de weg.”
Is er al eens een ladder aan te pas gekomen om je van de piste te redden, zoals de hilarische sketch uit ‘In de Gloria’?
“Fantastisch filmpje, maar zoiets is me gelukkig nog nooit overkomen. (lacht)”
Lees ook
Hoe heeft AI de Tour de France veranderd?
AI-computers kunnen van alles en heel ons leven lijkt erdoor te veranderen. Maar wist je dat ook de koers, snowboarden en voetbal erdoor zal veranderen?
Lees ook
UGent-professor werkte mee aan opmerkelijke openingsceremonie van Olympische Spelen: “De druk zat erop”
De opening van de Olympische Spelen in Parijs was een historisch moment én een technisch huzarenstukje. De onderzoeksgroep van Evert Lataire, UGent-professor in Ships and Marine Technology, trainde de kapiteins voor deze unieke botenparade.
Alumna Inge Bru begeleidt Paralympische atleten in Parijs: “Het wordt pittig!”
Goed nieuws voor sportfanaten, de sportzomer is nog niet voorbij! Onze Belgische atleten zijn binnenkort aan zet op de Paralympische Spelen. Alumna Inge Bru, specialist in de fysische geneeskunde en revalidatie in het UZ Gent, begeleidt hen in Parijs.
Sportpsycholoog Els Snauwaert begeleidt atleten op de Olympische Spelen: “Ook topsporters kunnen onzeker zijn”
De mentale gezondheid van sporters stond nooit eerder zo hard in de belangstelling. Sportpsycholoog en UGent-alumna Els Snauwaert gaat binnenkort naar de Olympische Spelen in Parijs om de Belgische sporters in het zeilen, roeien, gewichtheffen en atletiek te begeleiden.
Gents docolab jaagt mee op doping tijdens Olympische Spelen
De dopingcontroles tijdens de komende Olympische en Paralympische Spelen hebben ook een Gents randje. Het dopingcontrolelab van de UGent, kortweg DoCoLab, stuurt een team onderzoekers naar Parijs om de vele duizenden stalen te helpen controleren. Een van hen is Peter Van Eenoo, hoofd van het lab, professor en koersfan: “Veel vrije tijd zullen we niet hebben, maar ik hoop toch iets van het wielrennen te kunnen meepikken (lacht).”
